ΠΟΙΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ

Στο παρόν άρθρο θα αναφερθώ σε δυο ποινικές παραβατικές συμπεριφορές στον αθλητισμό. Στη σεξουαλική παρενόχληση ενηλίκων και στην παιδική σεξουαλική κακοποίηση, για την οποία οι γονείς πρέπει να είναι ενήμεροι και ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένοι.

Τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας, στο χώρο του αθλητισμού, άρχισαν ολοένα και περισσότερο να καταγράφονται κρούσματα παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης. Πρόκειται για μια πραγματικότητα, που οφείλουμε ως μέλη κάθε πολιτισμένης κοινωνίας να κατονομάζουμε και να αντιμετωπίζουμε έγκαιρα και άμεσα, καθώς επιβάλλεται, για ευνόητους λόγους, να προστατεύουμε τους αδύναμους.

Συχνά με ρωτούν, αν αυτές οι συμπεριφορές είναι φαινόμενο της εποχής. Η αλήθεια είναι πως δεν είναι. Αποτελούν φαινόμενο κάθε εποχής- δυστυχώς- και απόδειξη της διαιωνίζουσας ανθρώπινης ψυχοπαθολογίας. Η διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι στην εποχή μας, καταγγέλλονται  πολύ περισσότερο, σε σχέση με το παρελθόν που αποσιωπούνταν για κοινωνικούς, κυρίως, λόγους.

Δεν πρέπει να ξεχνά κανείς, ωστόσο, πως η σεξουαλική παρενόχληση αφορά και στα δυο φύλλα. Σύμφωνα με το νόμο, σεξουαλική παρενόχληση θεωρείται η λεκτική ή σωματική συμπεριφορά  σεξουαλικού χαρακτήρα που σκοπό έχει την προσβολή της αξιοπρέπειας του θύματος. Διώκεται ποινικά, ως αδίκημα της προσβολής γενετήσιας αξιοπρέπειας, επιφέρει ποινή φυλάκισης από 6 μήνες έως 3 χρόνια και χρηματική ποινή 1000 ευρώ. Δεν χρειάζεται να επεκταθώ περισσότερο για το πώς πρέπει να ενεργήσει όποιος ενήλικας παρενοχλείται. Οφείλει να αποχωρήσει άμεσα και οριστικά από το χώρο που συμβαίνει κάτι τέτοιο. Σε δεύτερο βαθμό, είναι προσωπική του υπόθεση αν θα δημοσιοποιήσει το γεγονός ή θα το καταγγείλει. Πρέπει να υπογραμμίσω πως η καταγγελία σεξουαλικής παρενόχλησης και γενικότερα οποιαδήποτε καταγγελία, αποτελεί ένα πολύ σοβαρό θέμα και πρέπει πάντα να συζητιέται με τον κατάλληλο ειδικό. Η αποκάλυψη δεν είναι σε όλες τις περιπτώσεις επωφελής για το θύμα, πολλές φορές είναι ψυχοφθόρα. Συνήθως, ο βαθμός του ψυχικού τραύματος εξαρτάται από τον τρόπο που θα αντιμετωπιστεί το θύμα από το Σύστημα Ποινικής Δικαιοσύνης και πρέπει κανείς αυτό, να το λάβει σοβαρά υπόψη.

Σε ό,τι αφορά τους ανηλίκους, θα ήθελα να αποπειραθώ να ενημερώσω κυρίως τους γονείς κι έπειτα  εκπαιδευτικούς και δασκάλους.

Πριν εγγράψετε το παιδί σας σε μια αθλητικήπ σχολή, ενημερωθείτε διεξοδικά για το βιογραφικό του δασκάλου και των βοηθών του. Απόκρυψη βιογραφικών στοιχείων αποτελεί αμέλεια που πρέπει να σας προβληματίσει. Αρχικά, παρακολουθείστε, συστηματικά, τα πρώτα μαθήματα στα οποία συμμετέχει το παιδί σας και αφουγκραστείτε το κλίμα και τη διάθεση του δασκάλου και των βοηθών του, σε σχέση με τα παιδιά. Να είστε αυστηροί στην κρίση σας και να ακολουθήσετε το ένστικτό σας. Η καλή φήμη ενός δασκάλου, δεν εναρμονίζεται  απαραίτητα με τη ηθική του υπόσταση ή  την ψυχοπαθολογία του. Μην αφήνετε το παιδί σας μόνο του με το δάσκαλό του σε κατ’ ιδίαν μαθήματα. Αν συμβεί κάτι τέτοιο προτιμήστε να είστε παρόντες.  Διδάξτε στο παιδί σας, τον «κανόνα των εσωρούχων», σύμφωνα με τον οποίο κανείς δεν έχει δικαίωμα να αγγίζει τα ευαίσθητα σημεία του σώματός του, εκεί που βρίσκονται τα όργανα αναπαραγωγής και που πρέπει πάντα να προστατεύονται. Αν το επιδιώξει κάποιος, τονίστε στο παιδί σας ότι πρέπει άμεσα να το  πει στον γονιό του, απαγορεύονται τα  μυστικά σε αυτόν τον κανόνα.

Στο σημείο αυτό, θέλω να επισημάνω κάτι. Μια καταγγελία παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης είναι ένα πολύ σοβαρό αδίκημα, μπορεί να καταστρέψει τη ζωή του κατηγορούμενου, γι’ αυτό και επιβάλλεται η σοβαρότητα. Τα παιδιά κάποιες φορές, καταφεύγουν σε ψευδείς ισχυρισμούς για μια σειρά από λόγους: για να τραβήξουν την προσοχή των γονιών τους, για να τους αποπροσανατολίσουν από ένα σοβαρό παράπτωμα που έχουν διαπράξει, για να εκδικηθούν έναν ενήλικα που δεν ικανοποίησε μια επιθυμία τους και έχουν θυμώσει, αλλά και γιατί είναι ευάλωτα στην υποβολή και τη χειραγώγηση. Καθώς η φαντασία τους είναι πλούσια, μπορεί να ομολογήσουν κάτι, το οποίο δεν ισχύει. Πρέπει να γνωρίζουμε πως πρέπει να ενεργούμε, αν ένας ανήλικος μας πει ότι έχει παρενοχληθεί ή κακοποιηθεί σεξουαλικά.

Το καίριο  σημείο είναι να μπορούμε διακρίνουμε αν ένα παιδί λέει αλήθεια. Η  ακρίβεια στην περιγραφή, όπως το πού και πότε, με χρήση της κατάλληλης γλώσσας για την ηλικία του παιδιού, η παρατήρηση συμπεριφορών θλίψης, φόβου, απελπισίας ή παλινδρόμησης (επιστροφή σε  συνήθειες μικρότερης ηλικίας), η αναφορά για «κοινό μυστικό» με το θύτη, ο δισταγμός του παιδιού, η ενοχή ότι θα απογοητεύσει τον θύτη, η έκφραση θυμού για την απουσία προστασίας από το οικογενειακό περιβάλλον, ενδυναμώνουν την πιθανότητα σεξουαλικής κακοποίησης. Αντιθέτως, αν το παιδί στις περιγραφές του παρουσιάζει αντιφάσεις, μια γλώσσα ακατάλληλη για την ηλικία του, απουσία αλλαγής στη συνήθη συμπεριφορά του και μιλά με ευκολία και αβίαστα για το τραυματικό γεγονός, θα πρέπει να μπούμε, αντίστοιχα, σε υποψίες.

Σε κάθε περίπτωση, δεν αποπαίρνουμε, ούτε κοροϊδεύουμε τον ανήλικο. Τον πιστεύουμε. Διατηρούμε την ψυχραιμία μας και τον ενθαρρύνουμε να μιλήσει, δημιουργώντας ένα κλίμα και περιβάλλον ασφάλειας το οποίο προστατεύει την ιδιωτικότητά του. Του δίνουμε χρόνο χωρίς να ασκούμε πίεση. Ενημερώνουμε το θύμα ότι αυτό που του έχει συμβεί, συμβαίνει και σε άλλα παιδιά. Δεν υποσχόμαστε κάτι που δεν μπορούμε να πραγματοποιήσουμε, είμαστε απλά εκεί για το παιδί, τώρα που μας χρειάζεται. Δεν κρίνουμε τον δράστη γιατί κάποιες φορές μπορεί να είναι οικείο και αγαπημένο πρόσωπο του παιδιού και κινδυνεύουμε να το στρέψουμε εναντίον μας. Προσπαθούμε να καθησυχάσουμε τους φόβους του και προετοιμάζουμε το παιδί για τις διαδικασίες που ακολουθούν. Αν δεν τις γνωρίζουμε, το ενημερώνουμε πως κατάλληλα πρόσωπα θα του εξηγήσουν ακριβώς τι θα επακολουθήσει. Εξυπακούεται, ότι καταγγέλλουμε το γεγονός αφού προηγουμένως πληροφορηθούμε σε ποιόν αρμόδιο φορέα μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο: αστυνομία, εισαγγελία ανηλίκων, συνήγορος του παιδιού, κλπ.

Όπως προανέφερα, μια καταγγελία αποτελεί πολύ σοβαρό ζήτημα και πρέπει πάντα να συζητιέται με τον κατάλληλο ειδικό. Η απόκρυψη επιτρέπει τη συνέχιση της κακομεταχείρισης, επιδεινώνει το άγχος του θύματος και αυξάνει τις πιθανότητες δυσμενών ψυχολογικών συνεπειών. Ωστόσο, αναφέρω και πάλι, ότι η αποκάλυψη, αν και επιβεβλημένη, δεν είναι σε όλες τις περιπτώσεις επωφελής για το θύμα, γι’ αυτό και δεν πρέπει να διστάσουμε να αναζητήσουμε βοήθεια. Ένας αρμόδιος για τέτοια θέματα και ένας παιδοψυχολόγος μπορεί να βοηθήσει το ανήλικο θύμα και να μας κατατοπίσει. Επίσης, δεν είναι κακό να ζητήσουμε βοήθεια και για μας τους ίδιους.

Τέλος, παιδαγωγοί, δάσκαλοι και όλοι οι ενήλικες οι οποίοι δουλεύουν με παιδιά, πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί στις διαχύσεις τους προς τους ανηλίκους. Να ζητούν την παρουσία γονέων σε εκδηλώσεις σε ιδιωτικούς χώρους, σε εκδρομές κλπ. Να αποφεύγουν τους ιδιωτικούς διδακτικούς σκοπούς μόνοι με ανηλίκους και να ζητούν την παρουσία ενός γονέα. Οφείλουν επίσης, να ενημερωθούν από επιστημονικό φορέα, για το ποιά πρέπει να είναι η συμπεριφορά τους με τους ανήλικους. Να θυμούνται ότι δεν αποτελούν τους κηδεμόνες των παιδιών που εκπαιδεύουν, αλλά τους δασκάλους τους και να κατανοήσουν την διαφορά του δικού τους ρόλου, παίρνοντας τις αποστάσεις..

Τέλος, θα ήθελα να ολοκληρώσω, θέτοντας ένα ερώτημα προς όλους. Πολλές φορές εκπαιδευτικοί, παιδοψυχολόγοι και σύμβουλοι ψυχικής υγείας, έχουν κατηγορηθεί ότι πιστεύουν τα παιδιά πολύ εύκολα. Τι νομίζετε, είναι προτιμότερο να πάρουμε το μέρος ενός ανηλίκου ή ενός ενηλίκου; Ποιος χρειάζεται περισσότερο την προστασία μας ακόμα και σε ένα ρίσκο;

Σοφία Ξυγαλά (πτυχιούχος ΤΕΦΑΑ, σύμβουλος ψυχικής υγείας)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

HOPE FOR CHILDREN: Ο ΚΙΚΟ ΚΑΙ ΤΟ ΧΕΡΙ. O KAΝΟΝΑΣ ‘ΕΓΩ ΕΛΕΓΧΩ ΤΟ ΣΩΜΑ ΜΟΥ’. Εκδόσεις COUNCIL OF EUROPE

Ο. Χ. ΘΕΜΕΛΗ: TΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΤΑΘΕΤΕΙ. Εκδόσεις ΤΟΠΟΣ

Φ. ΝΤΟΛΤΟ: ΜΕΓΑΛΩΣΤΕ ΣΩΣΤΑ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΣΑΣ. Εκδόσεις ΓΙΑΛΛΕΛΗ

(Πρώτη δημοσίευση στον Πανελλήνιο Οδηγό Πολεμικών Τεχνών)