ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΝΤΟΠΙΝΓΚ ΣΤΟΥΣ ΑΝΗΛΙΚΟΥΣ ΑΘΛΗΤΕΣ

Αθλίατροι και ειδικοί ψυχικής υγείας, συμφωνούν πως  το πρόβλημα της φαρμακοδιέγερσης  (ντόπινγκ) στις μικρές ηλικίες είναι ανησυχητικά υψηλό  και το χειρότερο, οι γονείς οι οποίοι εμπλέκονται, θεωρούν-στο σύνολό τους-πως μια προσωρινή χρήση αναβολικών ουσιών θα βοηθήσει το παιδί τους να εισαχθεί στις ανάλογες σχολές στο Πανεπιστήμιο (ΤΕΦΑΑ, στρατιωτικές, κλπ.), καθώς θα αυξήσει τις αθλητικές του επιδόσεις και είναι μάλλον απίθανο να προξενήσει κάποια σωματική βλάβη λόγω βραχείας χρήσης. Ωστόσο, όλοι οι επιστήμονες συμφωνούν πως η χρήση ουσιών ντόπινγκ είναι επικίνδυνη, με πολλές απρόβλεπτες παρενέργειες, ακόμα και σε βραχεία χρήση, ειδικά μάλιστα στους ανηλίκους. 

Η επίδραση ενός φαρμάκου έχει επιπτώσεις όχι μόνο στο μυοσκελετικό και κινητικό σύστημα αλλά και σε όλα τα άλλα. Οι αντιδράσεις του κάθε ανθρώπου είναι ξεχωριστές. Οι βλάβες ακόμα και σε περιπτώσεις βραχείας χρήσης μπορεί να είναι σοβαρότατες και σε πολλές περιπτώσεις μη αναστρέψιμες. Επιπλέον, δεν υπάρχει καμία έρευνα που να αποδεικνύει ότι η χρήση απαγορευμένων ουσιών επιφέρει-απαραίτητα-αύξηση των ικανοτήτων ενός αθλητή.  Αυτό που έχει καταγραφεί είναι ότι, ενδεχομένως, βοηθά κάποιον να ανταπεξέλθει στη σκληρή προπόνηση η οποία θα επιφέρει ίσως, ένα υψηλό αποτέλεσμα.

Έρευνες που έχουν γίνει στη χώρα μας, καταδεικνύουν ότι στα δημοτικά σχολεία, περιστατικά ντόπινγκ περιορίζονται σε παιδιά που ασχολούνται με τον πρωταθλητισμό. Αυξάνονται σημαντικά όμως, στους έφηβους και στις μεγαλύτερες τάξεις του γυμνασίου και ειδικά στο λύκειο. «Σε επαφές που έχω με γιατρούς έχω ακούσει αρκετές φορές να μεταφέρουν περιστατικά κατά τα οποία οι γονείς, τους προτρέπουν να δώσουν κάτι στο παιδί για να πάει καλύτερα, όταν βλέπουν πως έχει φτάσει πια στο αποκορύφωμα των προσπαθειών του», ομολογεί η κ. Σπηλιοπούλου, πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Καταπολέμησης Ντόπινγκ (ΕΣΚΑΝ) και αναπληρώτρια καθηγήτρια ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας Ιατρικής Σχολής.

Βεβαίως, το φαινόμενο της χρήσης απαγορευμένων ουσιών έχει βαθιές ψυχο-κοινωνικές προεκτάσεις. Πιεστικό ενδο-οικογενειακό περιβάλλον, προσανατολισμένο στις διακρίσεις, με απώτερο σκοπό το οικονομικό όφελος, προκαλεί  ποικίλες αντιδράσεις στους νέους αθλητές, όπως κατάθλιψη, χρήση  απαγορευμένων ουσιών, ναρκωτικών και σε ακραίες περιπτώσεις, αυτοκτονίες. Όσο ο νεανικός πρωταθλητισμός στηρίζεται σε «εξωτερική παρακίνηση», τα κρούσματα ντόπινγκ θα είναι συνεχή και εξακολουθητικά. «Πολλοί ταλαντούχοι αθλητές, πιέζονται από τους προπονητές και από ένα λάθος στημένο σύστημα-στο βωμό του να γίνουν καλοί αθλητές- αποκόβονται από πολλές ενδο και έξω σχολικές δραστηριότητες. Αποτέλεσμα; Mέσα σε λίγο καιρό, έχουν τον αθλητισμό μοναδικό αποκούμπι για την κοινωνική και την συνολικότερη καταξίωση, ο οποίος γρήγορα γίνεται πρωταθλητισμός», τονίζει  ο Δημήτριος Κουρέτας, καθηγητής βιοχημείας στο τμήμα βιοχημείας και βιοτεχνολογίας του  Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Προσθέτει δε, πως «εάν ένα παιδί υιοθετήσει αυτές τις πρακτικές, μπαίνει στη διαδικασία μιας εξάρτησης και αυτό ουσιαστικά το αλλάζει ως προσωπικότητα. Μαθαίνει πως  ο σκοπός αγιάζει τα μέσα, μια αντίληψη που φωλιάζει μέσα στην ψυχή του ακόμη και αν σταματήσει τον αθλητισμό. Αυτός είναι για μένα ο σημαντικότερος κίνδυνος του παιδικού ντόπινγκ: η διαμόρφωση προσωπικοτήτων με τη νοοτροπία ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Εάν τα ερασιτεχνικά σωματεία έχουν σαν στόχο την προβολή τους και την εξασφάλιση όσο το δυνατόν περισσότερων μεταλλίων, το χάσαμε το παιχνίδι. Με ενοχλεί που η πλειονότητα των πρωταθλητών, ως προσωπικότητες, είναι παραδείγματα προς αποφυγή για τη νεολαία: ατελείς προσωπικότητες με φοβερή μονομανία σε ένα αξιακό σύστημα, που μπάζει από χίλιες μεριές».

Καταλήγοντας, αναφέρω τις πειθαρχικές και ποινικές κυρώσεις που προβλέπονται για αθλητές, προπονητές και συνυπεύθυνους όταν κριθούν ένοχοι. Το Νοέμβριο του 2013 πραγματοποιήθηκε στο Γιοχάνεσμπουργκ, η 4η παγκόσμια διάσκεψη για τον αθλητισμό, κατά τη διάρκεια της οποίας,  υιοθετήθηκε ο νέος αντιντόπινγκ κώδικας με ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2015. Οι ποινές, ξεκινούν από την έγγραφη επίπληξη και φτάνουν έως τον ισόβιο αποκλεισμό αλλά και πρόστιμα μέχρι και 200.000 ευρώ. Ο πάροχος απαγορευμένων ουσιών σε αθλητή, τιμωρείται με φυλάκιση από 3 έως 5 έτη και χρηματική ποινή 50.000 ευρώ, ενώ  μπορεί να του επιβληθεί ακόμα και ισόβια απαγόρευση άσκησης επαγγέλματος, σχετικού με τον αθλητισμό. Ποινή 5-10 ετών επιβάλλεται στον παραβάτη κατ’ επάγγελμα, με σκοπό το κέρδος. Ο παραβάτης αθλητής διώκεται σε βαθμό πλημμελήματος, με φυλάκιση  2 ή και 5 ετών, ενώ η κατοχή απαγορευμένων ουσιών τιμωρείται με χρηματική ποινή 5.000 ευρώ. Ποινή φυλάκισης 2-5 ετών, ισχύει και για  όποιον παρακωλύει τους ελέγχους ντόπινγκ. Σε όσους εμπλέκονται με παροχή απαγορευμένων ουσιών σε ανήλικους, οι ποινές είναι αυστηρότερες και προβλέπεται φυλάκιση έως και 10 ετών, επιβάλλεται δε, ισόβια απαγόρευση άσκησης επαγγέλματος σχετικού με τον αθλητισμό.

Σοφία Ξυγαλά

(καθηγήτρια Φ. Αγωγής, σύμβουλος ψυχικής υγείας)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

C. COOPER: Run, Swim, Throw, Cheat – The science behind drugs in sport. Editions Oxford University Press.

Α. ΤΣΙΛΙΓΚΙΡΟΓΛΟΥ – ΦΑΧΑΝΤΙΔΟΥ: ΥΓΙΕΙΝΗ. Εκδόσεις University City Press.

Α. ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗΣ: ΙΑΤΡΙΚΗ ΤΗΣ ΑΘΛΗΣΗΣ. Εκδόσεις University City Press.

Κ. ΡΟΒΒΑ: ΝΤΟΠΑΡΙΣΜΕΝΟΙ ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΗΛΙΚΟΙ. Εφημερίδα Έθνος. 21-03-2009 (σελ. 22-23).

(Πρώτη δημοσίευση στον ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΟΔΗΓΟ ΠΟΛΕΜΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ)