Σύμφωνα με μια πολυετή έρευνα του Χάρβαρντ, που αφορούσε ένα Πρόγραμμα Έρευνας Ανάπτυξης Ενηλίκων (Harvard Study of Adult Development) παρακολούθησε τη ζωή δύο γενεών ανθρώπων από τις ίδιες οικογένειες για ογδόντα και πλέον χρόνια και κατέγραψε την πορεία τους μέσα από συνεντεύξεις σε μαγνητοταινίες, παρατηρήσεις και άλλα στοιχεία.
Η έρευνα που δημοσιεύτηκε και με τη μορφή ενός βιβλίου, αποκάλυψε ότι δεν είναι τα χρήματα η επαγγελματική επιτυχία οι διακοπές σε τροπικούς παραδείσους που μας κάνουν ευτυχισμένους αλλά οι σχέσεις μας με τους άλλους. Αυτό είναι που καθορίζει σε ποιο βαθμό είμαστε ευτυχισμένοι με τη ζωή μας και σε μεγάλο βαθμό πόσο θα ζήσουμε τελικά.
Τι είναι όμως ευτυχία;
Η ευτυχία χωρίζεται σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Η πρώτη αφορά τις στιγμιαίες απολαύσεις, όπως για παράδειγμα η απόλαυση ενός ωραίου φλιτζανιού καφέ. Η δεύτερη είναι η ευδαιμονική όπως την περιέγραψε ο Αριστοτέλης, η αυτοπραγμάτωση, όπως την περιγράφουν οι ψυχολόγοι, μια διαρκής κατάσταση κατά την οποία αισθανόμαστε ότι η ζωή έχει νόημα και αξίζει τον κόπο.
Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ζευγάρι, να είναι ερωτευμένος για να επωφεληθεί από μία σχέση, καθώς τα αληθινά οφέλη προέρχονται από τη ζεστασιά και την ποιότητα αυτής της σύνδεσης, από την αίσθηση του ανήκειν, την αίσθηση της θετικής αλληλεπίδρασης που μπορεί κανείς να αντλήσει από τη συνάντηση ακόμα και με κάποιον από τον οποίον αγοράζει τον καφέ, από κάποιον που του σερβίρει κάτι που έχει παραγγείλει, και σίγουρα από φίλους και από συγγενείς.
Ωστόσο, όπως δείχνει αυτή η έρευνα, φαίνεται πως δεν είμαστε ιδιαίτερα έντεχνοι στο να προβλέπουμε τα οφέλη των διαπροσωπικών σχέσεων. Ένα μεγάλο κομμάτι του εαυτού μας έχει μια συγκεκριμένη δυσκολία να συνδέεται και προτιμά την απομόνωση και την παγίδα της μοναξιάς, γιατί θεωρεί ότι είναι τρομερά ψυχοφθόρα η διαδικασία της συναισθηματικής συσχέτισης και σύνδεσης με τους άλλους. Συνήθως υπερεκτιμούμε αυτή τη δυσκολία και παραγνωρίζουμε τα ευεργετικά αποτελέσματα της ανθρώπινης επαφής. Δίνουμε μεγάλη έμφαση στο πιθανό κόστος (να πληγωθούμε, να μας απορρίψουν, να αποτύχουμε) και υποβαθμίζουμε τα πιθανά μακροπρόθεσμα οφέλη. Αποφεύγουμε πράγματα που νομίζουμε ότι θα μας κάνουν να νιώσουμε άβολα και επιλέγουμε αυτά που πιστεύουμε ότι θα μας προσφέρουν άνεση. Βέβαια, το ένστικτό μας δεν είναι πάντα παραπλανητικό, αρκετές φορές είναι λυτρωτικό να προτιμούμε την προσωπική ησυχία και να αποφεύγουμε την άσκοπη κοινωνική φασαρία, αλλά υπάρχουν φορές στις οποίες αποδεικνύεται λανθασμένο.
Το πρόβλημα γιγαντώνεται όταν υποβάλλουμε τη λήψη των αποφάσεων μας στις πολιτισμικές επιρροές που αντιμετωπίζουμε. Ο πολιτισμός που ζούμε, η κουλτούρα μας, το έθνος και η οικογένεια που μεγαλώνουμε, έχουν την τάση να προβλέπουν για λογαριασμό μας και δεν μας αφήνουν να διακρίνουμε ή να ακολουθήσουμε τι πραγματικά εμείς θέλουμε και επιθυμούμε. Δυστυχώς, έχουμε δομήσει την κοινωνία μας πάνω σε αποκλεισμούς και έχουμε βολευτεί επάνω τους: «Αυτό κάνουν όλοι» και «τι θα πει ο κόσμος». Σημειώστε, άλλωστε, πως οι κοινότητες που έχουν υποστεί διακρίσεις και περιθωριοποίηση, αυτό τον πόνο που έχουν υποστεί, τον εσωτερικεύουν και τον αναπαράγουν μεταξύ τους.
Κάποιος ενδέχεται να έχει στη ζωή του έναν μόνο σημαντικό άνθρωπο, κάποιος υπερβολικά πολλούς φίλους για να μπορεί να τους μετρήσει και ωστόσο να αισθάνεται μόνος, ενώ ο πρώτος ενδέχεται να ζει μόνος και να έχει ελάχιστες στενές επαφές και παρόλα αυτά να αισθάνεται ιδιαίτερα συνδεδεμένος και πλήρης συναισθηματικά.
Ως ανθρώπινα όντα έχουμε εξελιχθεί έτσι, ώστε να είμαστε κοινωνικοί και οι βιολογικές διαδικασίες που ενθαρρύνουν την κοινωνική συμπεριφορά υπάρχουν για να μας προστατεύουν, όχι για να μας βλάπτουν. Όταν αισθανόμαστε απομονωμένοι, το σώμα και ο νους μας αντιδρούν με τέτοιο τρόπο, ώστε να καταστεί εφικτή η επιβίωσή μας, γιατί το καθεστώς της απομόνωσης πριν από πενήντα χιλιάδες χρόνια ήταν άκρως επικίνδυνο για τον Homo Sapiens, το σώμα και ο νους του περνούσαν σε έναν αυτόματο τρόπο λειτουργίας έκτακτης επιβίωσης, αφού θα ήταν αβοήθητος στις όποιες εξωτερικές απειλές. Οι ορμόνες του στρες θα αυξάνονταν, η αδρεναλίνη θα ανέβαινε, θα βρισκόταν σε μόνιμη κατάσταση διέγερσης.
Η αγαπημένη μας πολεμική τέχνη, τα μαθήματα, οι προπονήσεις, μας προσφέρουν μια προσωρινή ευτυχία, στιγμές ευτυχίας αν θέλετε. Οι στόχοι που θέτουμε, συμπληρώνουν το παζλ που νοηματοδοτεί τη ζωή μας και μας κάνει ευτυχισμένους. Οι άνθρωποι που γνωρίζουμε σε μια σχολή, γίνονται φίλοι μας και μοιράζονται μαζί μας κοινά ενδιαφέροντα, μας δίνουν την ευκαιρία να συνδεθούμε. Μια απλή ή περιττή ενασχόληση για άλλους, δίνει νόημα σε εμάς, ευτυχία και ανατροφοδοτεί τη μακροζωία μας.
Μην αφήνετε κανέναν να καθορίζει και να διαμορφώνει ή να νουθετεί όλα όσα δίνουν νόημα στη ζωή σας, γιατί αυτά αποτελούν το προσωπικό βιβλίο της ευτυχίας σας.
Τι σημαίνει, λοιπόν, ευτυχία για εσάς;
Για μένα, ευτυχία είναι η ενασχόληση με δραστηριότητες που έχουν νόημα και η σύνδεση με ανθρώπους για τους οποίους νοιάζομαι και οι οποίοι νοιάζονται για μένα.
Σοφία Ξυγαλά
(σύμβουλος ψυχικής υγείας, καθηγήτρια φυσικής αγωγής)
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
R. Waldinger, M. Schulz: Μαθήματα καλής ζωής, Με βάση την πολυετή επιστημονική έρευνα του Harvard, εκδόσεις Ψυχογιός
(Πρώτη δημοσίευση ΠΟΠΤ)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου